شناسایی و طبقهبندی نقشمایههای قالی ایران یکی از مهمترین شیوهها برای حفظ، حراست و احیاء آن است. این موضوع بهویژه در خصوص قالیهایی که ذهنیبافت و بدون نقشه هستند از اهمیت بیشتری برخوردار است. یکی از انواع قالیهای ذهنیبافت منطقه مرکزی ایران، قالی ذهنیبافت مزلقان است که در این مقاله طرحها و نقشمایههای یکصد سال اخیر آن شناسایی و طبقهبندی میشود. جهت حصول به این مهم از دو شیوه میدانی و اسنادی بر اساس منابع تاریخی و تصویری موجود در راستای تبیین سیر تغییرات حاصلشده در طرح و نقش قالی ذهنیبافت مزلقان استفاده میشود. استخراج اطلاعات علاوه بر مطالعات اسنادی که با رجوع به منابع مکتوب و غیرمکتوب صورت پذیرفت، با مراجعه به روستای مزلقان و یافتن فرشهای قدیمی و تهیه تصویر از آنها و مصاحبه با بزرگان و صاحبان تجربه در شهرستانهای ساوه و بازار تهران صورت پذیرفت و در نهایت با تطبیق دادهها و تصاویر، سیر تغییرات طرح و نقش قالی ذهنیبافت مزلقان معین شد. سپس با توجه به نتایج به دست آمده سعی شد تا طرحها و نقوش این قالی ذهنیبافت طبقهبندی و دستهبندی شود. بر اساس این تحقیق طرح و نقش قالی مزلقان را که در قالبی مشخص و یکنواخت به صورت طرح لچک ترنج یکچهارم تولید میشود میتوان بر مبنای سه دیدگاه تصویر و قالب نقشمایهها، ماهیت بصری و ظاهری نقشمایهها و کاربرد نقشمایهها در متن یا حاشیه در دو گروه نقشمایههای دارای گیاهان و نباتات و فرمها و قالبها طبقهبندی کرد که هر کدام به زیرمجموعههای دیگری تقسیم میشوند. حاشیهها نیز در قالی مزلقان به چهار نوع دوستکامی و هراتی نوع اول تا سوم تقسیم میشوند.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |