دوفصلنامه علمی گلجام

Mendeley  

Zotero  

Shahparvari M R, Safapour S, gharanjig K. Study of Compatibility of natural dyes in dyeing of woolen yarn without mordant and mordant with potassium alum sulphate. goljaam 2018; 13 (32) :145-160
URL: http://goljaam.icsa.ir/article-1-289-fa.html

برای افزایش گستره فام رنگی منسوجات، نیاز است تا رنگرزی با ترکیب دو یا چند ماده رنگزا انجام شود. اما پیش از انجام رنگرزی به صورت مخلوط باید قابلیت و یا عدم امکان ترکیب مواد رنگزا که با معیار درجه سازگاری مطرح می‌شود، مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به لزوم تولید فام رنگی متنوع در فرش دستباف و اهمیت سازگاری مواد رنگزا، این پژوهش به بررسی و مطالعه سازگاری مواد رنگزای طبیعی روناس، اسپرک، جاشیر و پوست گردو بر روی نخ پشمی می‌پردازد. بدین منظور ابتدا قابلیت رنگرزی هر یک از مواد رنگزا بر روی نخ پشمی بدون دندانه و دندانه شده با سولفات آلومینیوم به عنوان یکی از شیوه‌های رایج تخمین سازگاری اندازه‌گیری شد. نتایج محاسبه بدین شیوه نشان داد منحنی قابلیت رنگرزی سه ماده رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر مشابه یکدیگر می‌باشد. در حالی که قابلیت رنگرزی نخ پشمی با ماده رنگزای پوست گردو در مقایسه با سه ماده رنگزای دیگر متفاوت است. بدین ترتیب تشابه قابلیت رنگرزی سه ماده رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر نشان از سازگاری نسبی این مواد رنگزا دارد. در حالی که وجود تفاوت میان منحنی قابلیت رنگرزی پوست گردو بیان‌گر سازگاری پایین این ماده در ترکیب با روناس، اسپرک و جاشیر می‌باشد.
پس از محاسبه قابلیت رنگرزی هر یک از مواد رنگزا، نخ پشمی با ترکیب دو تایی چهار ماده رنگزا با سه نسبت متفاوت رنگرزی شد. سپس درجه سازگاری مواد رنگزا از طریق روابط محاسباتی رایج اندازه‌گیری شد. نتایج محاسبات نشان داد، رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر در ترکیب با یکدیگر دارای درجه سازگاری خوب تا عالی می‌باشند. در حالی که ترکیب پوست گردو با هر یک از سه ماده رنگزای دیگر موجب بروز سازگاری پایین با درجه خیلی ضعیف تا ضعیف می‌شود. علاوه بر آن نتایج تحقیقات نشان داد دو عامل غلظت هر یک از مواد رنگزا در حمام مخلوط و استفاده از دندانه بر سازگاری تأثیر داشته و موجب تغییر درجه سازگاری مواد رنگزا می‌شود. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد، مواد رنگزای روناس، اسپرک و جاشیر دارای سازگاری بالایی در مقایسه با یکدیگر می‌باشند و از قابلیت ترکیب در یک حمام برای رنگرزی نخ پشمی برخوردارند. در حالی که امکان ترکیب سه ماده رنگزای مذکور با پوست گردو به دلیل وجود درجه سازگاری ضعیف وجود ندارد. روش تحقیق این مقاله از نوع کاربردی بوده و شیوه جمع آوری اطلاعات آن کتابخانه‌ای و آزمایشگاهی می‌باشد.