آزاده پشوتنی زاده،
دوره ۱۴، شماره ۳۳ - ( ۶-۱۳۹۷ )
چکیده
در این نوشتار تلاش بر آن است تا ریشههای تصویری فرش عرب جنی شناسایی گردد. به عقیدهی نگارنده، این فرش، دارای نقوشی از نیروهای ماوراءالطبیعه میباشد که در ترکیب و خلط داستانهای مربوط به جمشید، پادشاه اُسطورهای و حضرت سلیمان (ع)، به وجود آمدهاند. با توجه به این که هنر ایرانی معمولاً با روایات و یا اعتقادات مذهبی آمیختگی دارد؛ لذا آشنایی با شباهتهای داستان جمشید افسانهای با سلیمان نبی، از یک سو و از سوی دیگر شناسایی اعتقادات کیش صابئین و محل عزیمت و کوچ ایشان، به عنوان حلقهی واسط برای شناسایی نقوش موسوم به «جنی» حایز اهمیت میباشد. عنصر مشترک میان جمشید، سلیمان نبی و صابئان، آب به اشکال مختلف است. آب در روایات اسلامی، بنمایههای داستان سلیمان نبی (ع) را شکل میدهد و در قالب بلقیس، صَخَر جنی و در نهایت اُمّالصبیان بروز و ظهور مییابد. آب در اعتقادات مزدیسنی، با درونمایهی داستان جمشید اُسطورهای همآمیزی دارد و در قالب ایزدبانوی ناهید پا به عرصهی وجود مینهد؛ در کیش صابئان نیز که به پرستندگان آب شهرهاند، در قالب تقدس آب و اعتقادات ایشان به غسل تعمید بیان میشود. این نوشتار از مقایسه تطبیقی نقوش، فرهنگ عامه و ادبیات دینی و کهن ایران بهره جسته و روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به شیوهی کتابخانهای و میدانی میباشد.