چکامه ضمیری، ابوالقاسم نعمت شهربابکی،
دوره ۱۵، شماره ۳۶ - ( پاییز و زمستان ۱۳۹۸ )
چکیده
فرش دستباف اصیل سیستان از دیرباز همواره نقش مهمی در معیشت و اقتصاد مردم این خطه داشته است. با این وجود مشکلات موجود در حوزه فرش دستباف ایران و به صورت منحصر به فرد معضلات بومی خاص این منطقه، جایگاه این هنر- صنعت ارزشمند را تحت تأثیر قرار داده است. به طوری که امروزه تولید فرش اصیل سیستان به میزان زیادی کاهش یافته و استفاده از نقشه ها و طرح های دیگر نقاط ایران (تبریز، کاشان و اصفهان) در بافته های منطقه رواج یافته است. ادامه این روند می تواند در درازمدت به فراموشی و زوال قالی سیستان و الگوها و سنت های مرتبط با آن بیانجامد؛ بنابراین مطالعه و بررسی شاخص های آسیب رسان به جایگاه فرش منطقه به منظور برنامه ریزی آتی جهت رفع آنها ضروری به نظر می رسد؛ که این مسئله به عنوان هدف اصلی پژوهش پیشرو مدنظر قرار گرفته است.
روش پژوهش ترکیبی و اکتشافی است. ابتدا با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته علل رکود فرش دستباف سیستان از دیدگاه کارشناسان این حوزه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نوزده عامل اصلی اثرگذار در این زمینه شناسایی شده است. سپس با استفاده از عوامل مذکور پرسشنامه ای جدید طراحی گردید که در چارچوب طیف لیکرت دیدگاه مردم محلی این حوزه در ارتباط با علل رکود فرش دستباف سیستان مورد بررسی قرار گرفت. در این مرحله آزمون تی تک نمونه برای واکاوری داده های پرسشنامه به کار رفت. نتایج نشان می دهد که به ترتیب خشکسالی و نابودی دامپروری، تغییر سبک زندگی و الگوی معیشتی و همینطور سودآوری پایین محصول نهایی، پر اهمیت ترین علل لطمه رسان به فرش دستباف اصیل سیستان هستند.
