سلطان­آباد نام یکی از مناطق مشهور قالیبافی ایران است که بعدها به اراک تغییر نام یافت و در گذشته فرش­هایی به سبک روستایی در این منطقه تولید می­شده است. در دوره قاجار با فراهم آمدن زمینه فعالیت شرکت­های چندملیتی مانند زیگلر در این منطقه، سلطان­آباد به یکی از قطب­های تولید و صادرات فرش ایران تبدیل می­شود. این روند موجب تغییر سبک قالی این منطقه از روستایی به شهری می شود و شیوه تولید از تولید برای خود(خودفرمایی) به تولید طبق سفارش (کارفرمایی)تغییر پیدا می‌کند. در این میان زنان که وظیفه بافت این قالی­ها را به عهده داشته­اند با رونق بازار فرش منطقه خود، نقش اقتصادی و اجتماعی جدیدی می­یابند.
 اما برخلاف رشدی که باتوجه به رونق اقتصادی و اشتغال و درآمدزایی برای قالیبافان انتظار می­رفت، این تحولات، تاثیراتی متفاوت بر قالیبافی این منطقه و در نتیجه جایگاه اقتصادی و اجتماعی زنان قالیباف سلطان­آباد برجای می‌گذارد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به جستجوی آن­ تأثیرات پرداخته شده است نتایج نشان می‌دهد در مسیر گذار از خویش بافی(خودفرمایی) به سفارش بافی(کارفرمایی)، آزادی و احساس زن قالیباف را نسبت به رنگ­پردازی و نقش­اندازی قالی خود نادیده گرفته و اختیار وی در خلق و آفرینش قالی­اش از وی سلب شده است میتوان اینگونه بیان کرد که تحولات اجتماعی و اقتصادی این دوره نهایتا منجر به عدم تحقق حقوق اقتصادی و اجتماعی زنان قالیباف این منطقه و تنزل شأن ­اجتماعی حرفه قالیبافی شده است که کم و بیش تاکنون ادامه دارد.

واژه‌های کلیدی: قالی، سلطان‌آباد، زیگلر، زنان قالیباف

متن کامل [PDF 433 kb]   (324 دریافت)