چکیده شماره 6-7


درخت در فرش بختیاری

 محمود علیمرادی
 عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد
دکتر محمدتقی آشوری
عضو هیات علمی دانشگاه هنر

 چکیده
فرش بختیاری به لحاظ ویژگیهای عشایری- روستایی کمتر از فرشهای شهری مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. به خصوص طرح و نقشهای این منطقه با وجود تنوع و غنای آن چندان شناخته شده نیست. در این مقاله با تکیه بر مطالعات میدانی نقش انواع درخت در فرشهای مناطق مختلف استخراج و طبقه بندی گردیده است. ضمناً‌ سعی شده مفاهیم کلی انواع درخت به کار گرفته شده مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد تا زمینه مطالعات دقیق تر بعدی فراهم آید.
 واژگان کلیدی فرش بختیاری، درخت، درخت زندگی، طرح و نقش، بید، سرو، کاج


آسیب شناسی احیای طرح و نقش قالی های عشایری و روستایی
 
محمدعلی اسپنانی
عضو هیات علمی دانشکده هنر،‌دانشگاه شهرکرد

چکیده
دستبافته های عشایری و روستایی، خاصه قالیها مهمترین جلوه گاه فرهنگ و هنر اصیل ایرانی است که در دوره معاصر رو به فراموشی بوده و متاسفانه جایگزین این هنر اصیل، کف پوشهای امروزی و غالباٌ ناهمگون در طرح و نقش شده اند. از آنجا که طرح و نقش،‌اساسی ترین بازتاب فرهنگی اقوام اصیل کهن بوده و مهمترین شاخصه های پیوند با سنتها و فرهنگهای بومی ایرانی را فراهم می آورد، لازم است جهت حفظ و صیانت این میراث ملی اقدام گردد. در این امر بدیهی است احیا عمده ترین راهکار بوده لیکن ضروری می نماید مراقبتهای در روند احیای آنها به عمل آید،‌که در غیر این صورت، الگوهای غلط باعث فراموشی و فروپاشی این هنر خواهد شد. این مقاله به انگیزه گشایش زاویه ای نو در امر احیا تلاش دارد تا آسیبهای وارده از این جناح را شناسایی،‌مطالعه و طرح نماید.
 واژگان کلیدی قالیهای عشایری و روستایی، فرش،‌هنر

نماز لیق ترکمنی(جانمازهای ترکمنی)
 دکترحبیب اله آیت اللهی
 دانشیار دانشگاه هنر دانشگاه شاهد
 دکتر امیرحسین چیت سازیان
 استادیار گروه فرش دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان
 جمال الدین توماج نیا
کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه تربیت مدرس

چکیده
هر تمدنی فرهنگ و محصولات فرهنگی خاص خود را که نشانی از هویت آن فرهنگ است، به بار می‌ آورد. تمدن و فرهنگ اصیل اسلامی،‌این هویت را در پیروی از فرمانهای الهی قرار داده است و مسلمانان در اجرای این فرمانها،‌ محصولاتی را به زیبایی تمام(به نماد و نشانه تسلیم) ابداع کرده اند. جانماز،‌یکی از این محصولات هویت بخش است که همواره همراه فرد مسلمان بوده و وجود آن در منزل هر مسلمان از ضروریات شمرده می شود. در جهیزیه عروس، به حکم ضرورت یک یا چند جانمازی نمدی یا دست بافت وجود دارد که دختران ترکمن خود در دوره دوشیزگی آنها را تهیه کرده اند. در این جستار برآنیم با معرفی انواع این جانمازها به نماد ها و نشانه های موجود در نقوش این دستبافته ها بپردازیم. گردآوری اطلاعات این جستار عمدتاً به طریق میدانی انجام پذیرفته و در پایان،‌طبقه بندی روشنی از نمادهای موجود در جانمازها ارایه شده است.
 واژگان کلیدی: فرش ترکمنی،‌نمازلیق، فرهنگ اسلامی،‌محراب، نماد


بررسی علل اثر گذاری بر قالب پذیری زنجیره تامین صنعت تولید و فرآوری ابریشم،‌به منظور مساله یابی و ارائه راهکارهای مناسب

دکتر مرتضی فرجی
 عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع)
محمدامین دباغ منش
 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آمار
 
چکیده
 امروزه در فرآیند تولید هر نوع کالا، مساله تامین یکی از مسائل عمده متولیان تولید است زیرا در صورت عدم توجه لازم به آن تولید دچار مشکلات فراوان و رکود می گردد و سهم محصول در بازار رقابت حفظ نخواهد شد. وجود نظام تامین مطلوب و یکپارچه در صنعت تولید و فرآوردی ابریشم،‌به دلیل شرایط خاص این محصول از قبیل فصلی بودن،‌حجیم بودن،‌فسادپذیری،‌تعدد فعالیت های فرآوری محصول نهایی(نخ)،‌کوچک و پراکنده بودن واحدهای کشاورزی،‌تمرکز مصرف کنندگان(بافندگان) در مراکز شهرهای خاص و پایین بودن قیمت و غیره،‌امری است که مورد توجه و تایید قرار گرفته است. در این مقاله می خواهیم با استفاده از مدل مفهومی ارزیابی عملکرد زنجیره تامین(اس سوهال) و استفاده از زیر متغیرهای این مدل،‌وضعیت موجود در زنجیره تامین نخهای ابریشمی و علل اثرگذار زنجیره تامین بر رقابت پذیری زنجیره تامین صنعت را بررسی کرده و پس از آن راهکارهایی برای بهبود عملکرد زنجیره ارائه نماییم. این مدل بر این مبنا عرضه شده تا عملکرد مدیریت زنجیره تامین که با چندین شاخص توصیف شده است،‌ با این رویکرد بهبود یابد. در انتها دو فرضیه اصلی و یازده فرضیه فرعی در جهت بهبود عملکرد زنجیره ارائه کرده و صحت آنها را آزموده ایم. بررسیها حاکی از این است که بهبود عملکرد زنجیره تامین متاثر از متغیر مکان یابی تولید و متغیر عدم اطمینان است و فعالیتهایی که در مکان یابی تولید و سنجش اطمینان زنجیره انجام می شود. می تواند راهنمای مناسبی برای این امر باشد.
 واژگان کلیدی: ابریشم،‌زنجیره تامین، فرش

نقش فرهنگ اشتغال و کار بیرون از خانه در وضعیت قالی بافی
 دکترمحسن نیازی
 استادیار گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان
دکتر امیرحسین چیت سازیان
 استادیار گروه فرش دانشکده معماری و هنر دانشگاه کاشان
این مقاله بخشی از نتایج طرح مشترک پژوهش اتاق بازرگانی کاشان و دانشگاه کاشان می باشد

چکیده
قالی بافی به عنوان پدیده ی هنری،‌ اقتصادی،‌ اجتماعی و فرهنگی و به عنوان آیینه تمام نمای تمدن ایرانی و اسلامی از دیرباز در شناسنامه مردم منطقه کاشان حک گردیده است. در این مطالعه،‌نقش تغییر ارزش های اجتماعی اشتغال و گرایش به کار بیرون از خانه در وضعیت قالی بافی مورد بررسی قرار گرفته است. تبیین وضعیت قالی بافی مناطق کاشان و مطالعه اثرات تغییر فرهنگ کار و گرایش به مشاغل اداری و کار بیرون از خانه در میزان قالیبافی هدف اساسی این مقاله می باشد. جامعه تحقیق شامل کلیه خانوارهای منطقه کاشان در سال 1385 می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری سهمیه ای تصادفی تعداد 926 نفر مورد بررسی قرار گرفته اند. همچنین از روش پرسش نامه توام با مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات تحقیق استفاده شده است. با بیان مولفه های متغیر گرایش به فرهنگ کار بیرون از خانه و تعیین شاخص های وضعیت قالی بافی،‌داده های لازم از حوزه مورد مطالعه جمع آوری و ارتباط آنها اندازه گیری شده است. داده های پژوهش و استنباط آماری از اطلاعات تحقیق،‌همبستگی معنی دار بین متغیرهای فوق را نشان می دهد. نتایج فعالیت آماری ضریب همبستگی پیرسون 287/0 –r رابطه دو متغیر در سطح اطمینان 99 درصد را نشان می دهد.
واژگان کلیدی: قالی بافی، فرهنگ اشتغال، کار بیرون از خانه، فرهنگ کار


شیوه های تولید در فرشبافی قشقایی

 
نفیسه گریوانی
 کارشناس ارشد صنایع دستی
 دکترمحمدتقی آشوری
 عضو هیات علمی دانشگاه هنر

 چکیده
فرش شناسان اصالت قالیچه قشقایی را در گزینه هایی همچون کاربرد الیاف پشمی مرغوب،‌ رنگرزی گیاهی،‌طراحی ذهنی و رنگ پردازی جسورانه می دانند . این طراحی ذهنی و رنگ پردازی جسورانه می دانند. این اصول سالها پیش در نمونه های متعدد دست بافته های این قوم به کار گرفته می شد. از سوی دیگر نظام تولید در آن دوران متکی بر استفاده از منابع و امکانات در دسترس به طور کلی خودکفایی خانوارها بود. تولید در این دوران تجاری و انبوه نبود و کاربرد فرشها به استفاده خانوار و در نهایت هدیه و پیشکش دادن محدود می شد اما با حضور عناصر جامعه صنعتی در زندگی عشایر- که خود از نتایج اجرای دو طرح اسکان اجباری و اصلاحات ارضی و نیز رواج آموزش عشایری بود- تولید فرش چهره جدیدی به خود گرفت. با ورود کلافهای کارخانه ای آماده و رنگ های شیمیایی،‌کیفیت محصولات قشقایی به خطر افتاد و تولید انبوه و تجاری با رشد فعالیت تجار،‌دلالان و واسطه ها رواج گرفت. در اثر آموزش عشایری و تولید تجاری، سنتهای نقش پردازی و بافندگان طوایف و تیره های مختلف ادغام گردید و به طور کلی این دوران با نوعی درهم آمیختگی و تضعیف اصالتها در فرش قشقایی همراه بود. اما درنهایت برخی تولید کنندگان خصوصی به ارزشهای واقعی فرش قشقایی توجه کردند. اینان کوشیدند با حفظ سنتها و ویژگیهای مثبت فرش قشقایی از امکاناتی که تکنولوژی دنیای صنعتی در جهت رفع معایب و مشکلات تولید این آثار ارائه می نمود،‌استفاده نمایند. بدین سان افقی تازه در عرصه تولید این محصولات گشوده شد.
واژگان کلیدی: فرش عشایری، شیوه های تولید،‌آموزش عشایری،‌جامعه شناسی فرش قشقایی.


بهبود خواص فیزیکی نخ پشمی ایرانی مورد استفاده در فرش دستباف توسط عملیات زیست سازگار

 
دکتر فاطمه داداشیان، دکتر مجید منتظر،‌شهرام رحیمی، قاسم بازیار
دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی امیرکبیر

چکیده
خصوصیات ویژه الیاف پشم گوسفندان بومی ایرانی (مانند بازگشت پذیری مناسب) در مقایسه با پشم گوسفندان مرینوس سبب استفاده انحصاری آنها در فرش دستباف شده است. بهبود خواص فیزیکی الیاف پشم مانند ایجاد تغییرات سطحی با تغییر در فلسها،‌ افزایش جلا و سفیدی الیاف و یکنواخت تر کردن سطح کیفیت فرش دستباف را بهتر می کند. در این تحقیق،‌اثر آنزیم پروتئاز را روی الیاف پشم ایرانی بررسی کرده و غلظت و زمان مناسب عملیات آنزیمی برای به دست آوردن تغییرات مطلوب را مشخص نموده ایم. نتایج نشان می دهند که افزایش غلظت آنزیم سبب افزایش درصد کاهش وزن نمونه ها و کاهش استحکام و درصد ازدیاد طول نسبی شده است. افزایش زمان عملیات آنزیمی نیز موجب افزایش سفیدی و درخشندگی نمونه ها و میزان زاویه خمش می شود. همچنین در این تحقیق به تغییرات مطلوب ایجاد شده در الیاف از جمله افزایش سفیدی،‌ انعطاف پذیری و ظرافت و همچنین اثرهای دیگر مانند کاهش وزن،‌کاهش استحکام و ازدیاد طول نیز اشاره کرده ایم.
واژگان کلیدی: پشم، پروتئاز، استحکام،‌سفیدی،‌فرش دستباف.

مهر اصالت یونسکو برای صنایع دستی
دکترعبدالحمید حاجی پور شوشتری
 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

 چکیده
یکی از برنامه های بهبود بهره وری،‌ ارتقای کیفیت محصولات است و کیفیت بالاتر، شرط لازم و کافی برای ارتقای بهره وری محسوب می شود. همان گونه که فعالیت های اقتصادی پیوسته در حال توسعه است، انتظارات و نیازمندیهای مشتریان نیز در حال دگرگونی است. افراد همواره خواهان کیفیت بهتر هستند. امروزه اداره یک فعالیت اقتصادی، بیشتر به مسابقه کیفیت شباهت دارد و تسامح در کیفیت، به منزله نفی نقا و تداوم فعالیتهای اقتصادی است. از سوی دیگر صنایع دستی به عنوان بخشی مهم و تاثیر گذار در ساختار اجتماعی، فرهنگی، هنری و اقتصادی، نقش مهم و ارزنده ای در توسعه اقتصادی و فعالیتهای فقر زدایی کشورها( به ویژه جهان سوم) ایفا می کند. مهر اصالت سازمان یونسکو در خصوص صنایع دستی که در صورت احراز شرایطی چون اصالت، هویت ملی،‌ابداع و نوآوری،‌رعایت جنب های کاربردی و مسائل زیست محیطی و قوانین کار و حقوق مالکیت معنوی و نیز داشتن بازار مناسب به منظور تداوم تولید و حضور در بازارهای مقصد و در نهایت ارتقای کیفیت و بسط و توسعه صنایع دستی،‌اعطا گردیده و در راستای صیانت از کیان فرهنگی و هنری ملتها است امری مهم و ممدوح و شایسته توجه و تاکید دست اندرکاران است. مهر اصالت یونسکو که توسط دفتر بانکوک و با همکاری انجمن توسعه و ترویج صنایع دستی آسه آن (AHPADA) در سال 2001 در آسیا تاسیس شد، در سال2004 به بخشهای جنوب آسیا و آسیای مرکزی و از سال 2006 به شرق آسیا، آفریقا، اروپا و امریکا تسری یافت.این برنامه اهدافی چون تداوم و تقویت دانش سنتی و مهارتهای هنری را که در نهایت به حافظت و صیانت از تنوع فرهنگی ملتها(مناطق مختلف)منتج می شود،‌تعقیب می کند. ایران در اولین سال مشارکت خود در این برنامه بین المللی که در مهر ماه سال جاری 1386 در شهر دوشنبه تاجیکستان برگزار گردید، شش مهر اصالت دریافت کرد. با توجه به اهمیت فرهنگی،‌هنری و اقتصادی موضوع،‌مقاله حاضر تلاشی در جهت معرفی بیشتر و تبیین این مهر محسوب می شود.
واژگان کلیدی: صنایع دستی،‌یونسکو، مهر اصالت،‌اجلاس تاجیکستان



CAPTCHA
دفعات مشاهده: 4012 بار   |   دفعات چاپ: 1203 بار   |   دفعات ارسال به دیگران: 146 بار   |   0 نظر


کلیه حقوق این وب سایت متعلق به گلجام؛ نشریه علمی فرش دستباف است.
بازنشر اطلاعات: استفاده از مطالب ارایه شده در این پایگاه با ذکر منبع آزاد است.
Designed & Developed by : Yektaweb