دوره 12، شماره 30 - ( پاییز و زمستان 1395 )                   دوره 12سال 1395شماره 30 صفحات 82-67 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.20082738.1395.12.30.3.2

XML English Abstract Print

شناخت و تحلیل عامل موثر بر رکود صنعت قالیبافی در نواحی روستایی از دیدگاه قالیبان شهرستان گنبد کاوس
امین محمدی استادکلایه* 1، ناصر بیات2 ، محمد امین خراسانی3 ، راحله نیک روش4
1- جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه گنبد
2- جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه علوم انتظامی
3- جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران
4- کارآفرینی دانشگاه گنبد
چکیده:   (8396 مشاهده)

فرش دستباف به‌عنوان عمده‌ترین و اصیل‌ترین صنعت دستی کشور، از لحاظ اشتغال به‌ویژه در مناطق روستایی و نیز از نظر صادرات غیر نفتی جایگاه مهمی دارد و بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که این صنعت در طی سال‌های اخیر با چالش‌های قابل ملاحظه‌ای مواجه شده است. فرش دستباف ترکمن با ابعاد و ارزش‌های برجسته اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، تولید و عرضه می‌گردد، اما از سال‌ها قبل سیر تولید و عرضه آن روند نزولی در پیش گرفته است. بر این پایه پژوهش حاضر به شناخت و تحلیل علل رکود صنعت قالیبافی در ده روستای شهرستان گنبد کاووس می‌پردازد. روستاهای مورد مطالعه از توابع دهستان‌های سلطانعلی، فجر، آق آباد و باغلی ماراما واقع در بخش مرکزی شهرستان گنبد کاووس هستند. روش تحقیق ترکیبی و اکتشافی است. نخست با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختار یافته شناخت علل رکود صنعت قالی‌بافی از دیدگاه کارشناسان در منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش کدگذاری باز تجزیه و تحلیل گردید و بر این اساس 16 علّت اصلی اثر‌گذار در رکود قالی‌بافی در روستاهای مورد مطالعه شناسایی شد .سپس، نتایج این بخش از پژوهش، اساس طراحی پرسشنامه در مرحله بعد قرار گرفت. با طراحی پرسشنامه در چارچوب طیف لیکرت دیدگاه زنان قالیباف روستایی در ارتباط با علل ذکر شده پیرامون رکود صنعت قالی‌بافی مورد شناخت قرار گرفت. آزمون t تک نمونه ای و روش خوشه‌بندی سلسله مراتبی برای تجزیه و تحلیل داده‌های پرسشنامه به کار رفت. بر این اساس دیدگاه پاسخگویان نشان می‌دهد که مقوله‌های "ضعف سیاست‌های حمایتی دولت از فرشبافان" و "ضعف جنبه‌های اقتصادی در برنامه‌ریزی توسعه روستایی" به ترتیب دارای بیشترین تأثیر بر رکود صنعت فرش‌بافی، و مقوله‌های "ضعف خلاقیت و نوآوری در زمینه طرح، رنگ، نقشه و کیفیت مواد اولیه" و "عقب ماندگی فنی و تکنولوژیکی در تولید فرش دستباف" به ترتیب دارای کمترین تأثیر بر رکود صنعت فرش‌بافی در روستاهای مورد مطالعه است.

واژه‌های کلیدی: صنعت قالیبافی، رکود، اقتصاد روستایی، شهرستان گنبدکاووس، فرش دستباف ترکمن
متن کامل [PDF 576 kb]   (2343 دریافت)    
نوع مطالعه: علمی - پژوهشي | موضوع مقاله: رنگرزی و مواد اولیه
دریافت: 1394/5/10 | پذیرش: 1396/3/20 | انتشار: 1396/3/20
فهرست منابع
1. - آسایش، نعمت‌اله؛ فرجی، مرتضی. 1387. بررسی نظام تولید و توزیع فرش دستباف به منظور ارائه راهکار مناسب با تکیه بر تبدیل نظام فشاری (Push) به نظام کششی(Pull) ،گلجام (فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی فرش ایران)، شماره 11.
2. - احمدی، وحید .1378. تاثیر سیاستهای کلان اقتصادی بر صادرات فرش دستباف (طی برنامه اول و دوم)، وحید احمدی؛ به راهنمایی محمود متوسلی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع).
3. - اسفندیاری، ابوالفضل؛ قربان تاج پوری و علیرضا پاکزاد. 1389. بررسی عوامل مؤثر بر تولید صادراتی فرش دستباف ترکمن. گلجام (فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن علمی فرش ایران)، شماره 17، صص 84-71.
4. - بتولی، فرهاد .1371. نقش فرش در اقتصاد ایران و الگوی صادرات آن، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی محمد مشکوه، دانشگاه امام صادق (ع).
5. - دوغدیف، عوض‌گون. 1376. تاریخچه قالی ترکمن. فصلنامه نامه فرهنگ، شماره 26 ، صص 180-183.
6. - دهقانی فیروزآبادی ، رضا (1377) بررسی علل افت سهم بازار جهانی فرش ایران نسبت به رقبا و ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود آن، به راهنمائی حبیب‌الله دعائی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، 1377.
7. - رضوانی، محمد رضا؛ بیات، ناصر؛ رستگار، ابراهیم؛ قنبری نسب، علی. 1392. شناخت و تحلیل عوامل موثر بر رکود صنعت قالی-بافی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ملایر). فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، شماره 11، صص 35-51.
8. - شم آبادی، محمدعلی؛ خداداد حسینی، سیدحمید. 1386. بازاریابی صادرات فرش دستباف ایران، بررسی عوامل مؤثّر و آسیب شناسی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 43.
9. - صابری، ابراهیم. 1382. جایگاه فرش دستباف در اشتغال شهری و روستایی، مجموعه مقالات سمینار ملی پژوهش فرش دستباف، مرکز تحقیقات فرش دستباف ایران، جلد دوم.
10. - طالقانی، غلامرضا .1380. تحلیل بهره وری عوامل تولید در صنعت فرش دستباف در روند توسعه اقتصادی، اجتماعی جوامع روستایی ؛مثال موردی قالی هریس آذربایجان، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی احمد ضیائی ،دانشگاه تهران.
11. - عادلی، زلیخا (1392). آشنایی با خوشه کسب و کار فرش دستباف استان گلستان، شرکت شهرک‌های صنعتی استان گلستان. 2 صفحه.
12. - عصاری آرانی، عباس و مهدیه رضاقلی‌زاده. 1388. بررسی سیاست‌های حمایتی و مزیت نسبی در تولید فرش دستباف. مجله دانش و توسعه (علمی-پژوهشی)، سال شانزدهم، شماره 28.
13. - علیزاده ثانی، محسن و امیر شجاعیان. 1393. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موفقیت خوشه صنعتی فرش دست‌بافت خراسان شمالی. گلجام (فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی فرش ایران)، شماره 25.
14. - غفاری، زهرا. 1390. بررسی نقوش فرش ترکمن. فصلنامه فرهنگ مردم. شماره 25. صص 143-153.
15. - میرکتولی، جعفر. 1388. بررسی علل اقتصادی-اجتماعی کاهش کیفیت فرش ترکمن، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 94.
16. - هاشمی، مریم. 1374. نقش اقتصادی- اجتماعی زنان روستایی قالیباف، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ویژه‌نامه زنان در کشاورزی، سال سوم، صص 179-202.
17. - مرکز آمار ایران. 1390. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن. موجود در پایگاه اینترنتی www.amar.org.ir
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.